1 اصطلاح جنبش­های اجتماعی­نوین برای توصیف جنبش­هایی به کار برده می­شود که در اواخر دهۀ 1960 به واسطۀ اقدام جمعی در عرصۀ اجتماعی فعال بودند. از مهمترین جنبش­های نوین اجتماعی می­توان به جنبش­زنان، جنبش­صلح و جنبش­زیست­محیطی اشاره نمود. رشد سریع و شتابان جوامع صنعتی بدون در نظر گرفتن تخریب محیط زیست، مسائل و معضلات فراوانی را به وجود آورده است. از مهمترین مشکلات موجود می­توان به فرسایش خاک، و انواع آلودگی­ها اشاره نمود. مجموعۀ این عوامل، زمینه را برای شکل­گیری جنبش­های زیست محیطی فراهم نموده اند. نوشتار حاضر تلاش می­کند تا به این پرسش پاسخ دهد که جنبش­های زیست محیطی­نوپدید چگونه در قالب جنبش­های اجتماعی­نوین قابل تحلیل هستند؟ و چه افزوده­هایی بر جنبش­های اجتماعی­نوین داشه­اند؟ بنابراین، با روش کیفی تفسیری، شیوۀ مطالعات موردی چیستی و چرایی جنبش­های زیست­محیطی­نوپدید را مورد بررسی قرار می­دهد. یافته­های تحقیق نشان می­دهند که بحران­های زیست محیطی زمینه را برای شکل گیری، فعالیت وتاثیرگذاری جنبش­های زیست­محیطی­نوپدید فراهم نموده اند. از اینرو جنبش­های زیست محیطی­نوپدید به منظور رویارویی با بحران­های موجود، در ابتدا به افزایش آگاهی های عمومی پرداخته و سپس سازمان­ها و گروه­های طرفدار محیط­زیست را ایجاد نمودند و در نهایت با ورود به عرصه سیاست، با استفاده از ابزارها و شیوه های جدید به بیان خواسته­ها و اعتراض­های خود به شیوه­های مسالمت­آمیز پرداخته اند تا از این طریق، ضمن وادار کردن حکومت­ها به پاسخگویی و در نهایت ورود مستقیم به عرصۀ سیاست به عنوان گروه­های ذی­نفوذ و احزاب­سیاسی بتوانند در حوزۀ سیاست عمومی تأثیرگذار باشند. در نتیجه حجم وگستره قدرت اجتماعی و تاثیرگذاری سیاسی جنبش­های زیست­محیطی نوپدید باعث باز پروری و غنی­سازی جنبش­های نوین اجتماعی شده است. به گونه­ای که امروزه می­توان آنها را بعنوان نیروهای اجتماعی قدرتمند و بازیگرانی تاثیرگذار، در عرصه جامعه شناسی­سیاسی مورد شناسایی و تحلیل قرار داد.

این مقاله به بررسی نقش رسانه های نوین در گسترش جنبش وال استریت می پردازد. این امر به دو علت است: اول اینکه جنبش های جدید اجتماعی دیگر به رسانه های جریان اصلی که وابسته به کانون های قدرت و ثروت اند اعتمادی ندارند و دوم اینکه رسانه های اجتماعی دارای ویژگی «اجتماعی بودن» هستند. اهداف طراحان شبکه های اجتماعی هر چه می خواهد باشد، مردم این شبکه ها را به کار می گیرند تا اخبار و اطلاعاتی را که به سختی از رسانه های حکومتی اعلام می شود منتشر کنند، اقدام های اعتراضی را برنامه ریزی و هماهنگ نمایند و به جهان بگویند که چه رویدادی در حال وقوع است. جنبش های اجتماعی نیاز دارند بر افکارعمومی تأثیرگذار باشند، چرا که افکار عمومی در بازتولید، حمایت و گسترش این جنبش ها نقشی جدی ایفا می کنند.جنبش های اجتماعی برای تداوم فعالیت خود و به ثمر نشاندن حرکت های اعتراضی نیازمند رسانه های گروهی جریان اصلی هستند، چرا که این رسانه ها بخش وسیعی از مردم در طبقات مختلف را دربرمی گیرند.تأثیر جنبش اشغال وال استریت و گسترش جامعه شبکه ای را باید خط بطلانی دانست بر برخی نظریه ها، مانند مارپیچ سکوت، جهالت چندجانبه، سکوت رسانه ها، نظریه تقویمی رسانه ها و نظریه برجسته سازی رسانه ها.

جنبش های اجتماعی نوین یکی از مهمترین پدیده هایی هستند که در شاخه های مختلف علوم اجتماعی و انسانی در مورد آنها مطالعه و پژوهش صورت می گیرد. انتقاد از نظم اقتصادی موجود و مسایل هویتی مدرنیته از مهمترین وجوه شباهتی هستند که بسیاری از جنبش های نوین را به هم پیوند می دهند. آنها مبین پیوند عمیق بین اقتصاد و فرهنگ هستند. از این زاویه، جنبش های مذکور پیوند عمیقی با تیوری انتقادی پیدا می کنند. مقاله حاضر به تحلیل ریشه و نقش جنبش های اجتماعی نوین بر پایه مکتب فرانکفورت می پردازد. مقاله استدلال می کند که از نگاه این مکتب، جنبش های اجتماعی نوین محصول تداوم روابط سلطه در مدرنیته و بالاخص سرمایه داری متاخر بوده و رسالت اصلی اش رفع سازوکارهای سلطه و سرکوب است. پژوهش حاضر به روش نقد و ارزیابی نظری تنظیم شده، به این معنی که از یک چشم انداز فکری خاص به تحلیل یک پدیده اجتماعی می پردازد.

یکی از مسایل چالش برانگیز درباره جنبش های اسلامی نوین، نقش هویت در شکل گیری این جنبش ها است. با توجه به تاکیدات نظریه پردازانی همچون مانوئل کاستلز، یورگن هابرماس و آلن تورن مبنی بر اهمیت محوری هویت در عصر جهانی شدن و عصر اطلاعات، هویت در شکل گیری، اهداف و الگوهای رفتاری جنبش های اجتماعی نوین از جمله نوبنیادگرایان اسلامی نقش اساسی داشته است. به گفته متفکران و تحلیل گران جنبش های اسلامی همچون کاستلز، دکمیجیان، اسپوزیتو و اولیور روا یکی از دلایل اصلی شکل گیری جنبش های نوین اسلامی اعم از جنبش های اعتدال گرا و جنبش های از قبیل طالبان و القاعده، واکنش ملل مسلمان به سیاست های غربی سازی جهان اسلام، استراتژی اسلام هراسی جهان غرب، تحقیر هویت اسلامی از سوی رسانه های غربی، بازگشت به هویت دینی و. . . . است. در واقع درباره خاستگاه جنبش های نوین اسلامی و تغییر رفتار جنبش های کلاسیک اسلامی باید به عوامل مختلفی همچون جهانی شدن، غربی سازی، سیاست های غرب نسبت به اسلام همچون پروژه اسلام هراسی، رفتار تحقیر آمیز غرب با مسلمانان، تضاد فرهنگی و هویت غرب با مسلمانان (برخورد تمدن ها)، حملات خشونت آمیز غرب از جمله آمریکا نسبت به کشورهای اسلامی، حمایت غرب از رژیم صهیونیستی، چالش های هویتی در کشورهای اسلامی و. . . توجه کرد.

زمینه و هدف: در چند دهه اخیر ظهور جنبش های اجتماعی، گستره متنوعی از اشکال رفتار جمعی را مطرح ساخته که از نظر اهداف، ماهیت و روش مبارزه، با جنبش های کلاسیک (سنتی) تفاوت اساسی دارد. این رویکرد جدید، معطوف به قدرتی است که به تعبیر استیون لوکس «بعد سوم قدرت» نام گرفته است. قدرتی که ماهیت آن متفاوت شده و چهره تازه ای یافته که مبتنی بر ذهنیت پردازی و اقناع سازی است. در ایران، تغییرات گسترده فرهنگی و اجتماعی، به ویژه در کلان شهرها و نیز توسعه ارتباطات، زمینه های مناسبی را برای شکل گیری این گونه جنبش ها فراهم ساخته اند. هدف این تحقیق شناسایی ابعاد این جنبش ها و بررسی میزان گرایش آنان به قدرت نرم می باشد و در این راستا سوال اساسی تحقیق این است که در ایران کنونی تا چه میزان رویکرد جنبش های اجتماعی معطوف به بعد سوم قدرت (قدرت نرم) گردیده است؟روش: روش تحقیق توصیفی-پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه، در قالب طیف لیکرت می باشد. جامعه آماری شامل فرماندهان و مدیرانی است که به لحاظ اقتضای شغلی، با جنبش های اجتماعی ارتباط نزدیک داشته اند. که به تعداد 72 نفر و از طریق روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند.یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که در ایران چند دهه اخیر، جنبش های اجتماعی به بعد سوم قدرت (قدرت نرم) گرایش یافته اند. آنها از نظر ویژگی و ماهیت، معطوف به فرهنگی شدن، ارزشی و هنجاری شدن، اقناع سازانه و خشونت گریزی گردیده و عمدتا از ابزارهای خاصی چون رسانه، هنر، نمادگرایی و ... برای نشان دادن اعتراض و مبارزه استفاده کرده اند. نتیجه اینکه، مدیریت و کنترل آنها باید با در نظر گرفتن این واقعیت ها صورت پذیرد.

در میان زنان ایران معاصر پویشی در جریان است که با توجه به عناصر مشترکی که در تعاریف جنبش های اجتماعی جدید وجود دارد، می توان آن را یک جنبش نامید. جنبشی که با چالش های زنان نسبت به نابرابری های قانونی - حقوقی میان زنان و مردان و سایر مسائل آنان در حوزه های گوناگون زندگی مشخص می شود. این مقاله با استفاده از یافته های پژوهشی میدانی با هدف درک ویژگی ها، اصول و اهداف جنبش اجتماعی زنان ایران، نگرش فعالان جنبش زنان ایران را که در تشکل های زنان فعالیت می کنند مورد کندوکاو قرار داده است. این پژوهش سعی بر این دارد نشان دهد بین زنان ایران حرکت سازمان یافته ای با هدف بهبود وضعیت زندگی شکل گرفته است. تلاش برای کاهش نابرابری حقوقی زن و مرد، ارزیابی واقع گرایانه، از ماهیت دو جنس (بدون جهت گیری فمینیستی) از ویژگی های این حرکت سازمان یافته می باشد. یافته های این پژوهش نشان می دهد مساله اولیه زنان ایران نابرابری حقوقی بین زنان و مردان است که ریشه در ارزش های فرهنگی و نگرش سوگیرانه و فرودستانه جامعه نسبت به زن دارد.